‘Nieuwe visie nodig op seksuele problemen na kanker’
Problemen met het seksleven na kanker worden bij mannen veelal gereduceerd tot problemen met het hebben van geslachtsgemeenschap. Die visie is te beperkt, vinden de Canadees-Amerikaanse kankeronderzoekers Anne Katz en Don Dizon. Daarom hebben zij een nieuw behandelmodel ontwikkeld voor de begeleiding van mannen met seksuele problemen na kanker.
Kanker is niet alleen van invloed op seksuele prestaties als erectie en ejaculatie, schrijven ze in een artikel in The Journal of Sexual Medicine. Kanker is van invloed op lichaam en geest, op iemands zelfbeeld én op zijn zelfwaardering in relatie tot anderen. Al die aspecten spelen een rol in iemands beleving van seksualiteit. Het behandelmodel Katz-Dion grijpt daarom in op al die onderdelen.
Samenspel tussen seks en intimiteit
Het meeste onderzoek naar de invloed van kanker op seksualiteit is gedaan onder mannen met prostaatkanker. Maar seksuele problemen komen voor na alle vormen van kanker en zijn zowel te wijten aan de behandeling als aan de kanker zelf.
Het behandelmodel van Katz en Dizon gaat uit van een samenspel tussen seks en intimiteit. Maatschappelijke verwachtingen (societal messages) over mannen en seksualiteit spelen daarin een grote rol. Zoals: ‘mannen zijn sterk, stoer en onafhankelijk.’ Als een man voor zijn emotionele en fysieke steun na kanker afhankelijk is van anderen, kan dat zijn concept van mannelijkheid aantasten. Dat kan verwarring veroorzaken.
Begerenswaardig na kanker
Bij de behandeling van mannen met seksuele problemen na kanker gaat het vooral om verlies van de zin in seks en vermindering van de seksuele prestatie. Beide zijn belangrijk voor een al dan niet bevredigend seksleven. In hun behandelmodel kijken Katz en Dizon bij deze ’technische’ kwesties ook naar de fysieke en psychosociale gevolgen van kanker en hoe die het beeld van mannelijkheid beïnvloeden. Kanker is van invloed op iemands zelfbeeld (body image). Iemand kan door de kanker zijn vermagerd, zijn spiermassa kan zijn afgenomen. Misschien heeft hij de controle over zijn blaas verloren, kan hij geen stijve meer krijgen. Chemotherapie heeft hem glad gemaakt als een baby over zijn hele lijf. Hoe mannelijk en aantrekkelijk vindt hij zichzelf na kanker? En hoe begerenswaardig zal zijn partner hem vinden?
Dit soort vaak onbewuste gedachten kunnen het seksleven verstoren van zowel heteroseksuele als van homoseksuele stellen, en van zowel Nederlandse koppels als van koppels met een andere culturele en/of etnische achtergrond.
Sleutelbegrip: communicatie
Katz en Dizon betrekken al deze verschillende gevolgen van kanker in hun behandelmodel. Hét sleutelbegrip om seksuele problemen na kanker te lijf te gaan is voor hen communicatie. Communicatie tussen zorgverlener en patiënt en tussen partners onderling. Zorgverleners moeten problemen met het seksleven niet alleen bespreken met de (ex-) kankerpatiënt, maar ook met zijn partner. Alleen dan kunnen onderliggende denkbeelden en motieven, wensen en verwachtingen in het daglicht treden. Dat maakt die onderliggende opvattingen bespreekbaar en dat maakt het mogelijk om ze zo nodig te kunnen doorbreken.
